Ο Όλυμπος, το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας, με τις μεγάλες διαδρομές, τις απότομες κορυφές και χαράδρες, γνωστός παγκοσμίως για το μυθολογικό του πλαίσιο, αποτελέι απο το 1938 τον πρώτο Εθνικό Δρυμό της Ελλάδας!
Ο Όλυμπος εκτός απο την ψηλότερη κορυφή της Ελλάδας είναι το δεύτερο σε ύψος βουνό στα Βαλκάνια, αλλά και σε ολόκληρη την περιοχή της Ευρώπης, από τις Άλπεις έως τον Καύκασο. Ο συμπαγής ορεινός του όγκος δεσπόζει επιβλητικός στα όρια της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας, σε μια περιοχή ιδιαίτερης βιοποικιλότητας. Η προστασία της περιοχής αυτής, μοναδικής κληρονομιάς, ανακήρυξε τον Όλυμπο από το 1938 ως τον πρώτος Εθνικό Δρυμό της Ελλάδας. Στην κορυφή του Ολύμπου, τον Μύτικα, σε υψόμετρο 2.918μ, κατοικούσαν οι 12 «Ολύμπιοι» Θεοί σύμφωνα με τη θρησκεία των αρχαίων Ελλήνων!
Κάθε χρόνο χιλιάδες φυσιολάτρες επισκέπτονται την περιοχή του Ολύμπου, για να θαυμάσουν από κοντά τη γοητεία της φύσης του και να χαρούν την περιήγηση στις πλαγιές του και την κατάκτηση των κορυφών του. Οργανωμένα ορεινά καταφύγια με ποικίλες ορειβατικές και αναρριχητικές διαδρομές βρίσκονται στη διάθεση των επισκεπτών που θέλουν να εξερευνήσουν τις ομορφιές του. Κλασική αφετηρία για μια εξόρμηση αποτελεί η κωμόπολη του Λιτόχωρου στους ανατολικούς πρόποδες του βουνού, 100 χλμ από τη Θεσσαλονίκη.
Η πολύπλοκη γεωλογική ιστορία της περιοχής καταφαίνεται και από τη μορφολογία του Εθνικού Δρυμού και όλου του Ολύμπου. Χαρακτηριστικό της οποίας είναι οι βαθιές χαράδρες και οι δεκάδες κορυφές, αρκετές από τις οποίες με υψόμετρο πάνω από 2.000μ, όπως ο Άγιος Αντώνιος 2.815μ, ο Καλόγερος 2.700μ, η Τούμπα 2.801μ και ο Προφήτης Ηλίας με 2.803μ. Ωστόσο οι δύο σχεδόν κάθετες βραχώδεις κορυφές είναι αυτές που εντυπωσιάζουν περισσότερο τους επισκέπτες και είναι καλύτερα ορατές απο το ύψος του Λιτόχωρου, όπου το ανάγλυφο του βουνού διαγράφεται στον ορίζοντα! Αριστερά είναι η ψηλότερη κορυφή της Ελλάδας, ο Μύτικας ή Πάνθεον σε υψόμετρο 2.918μ, ενώ δεξιά η κορυφή Στεφάνι ή Θρόνος Διός στα 2.909μ, που αποτελεί την πιο εντυπωσιακή και απόκρημνη κορυφή του Ολύμπου, με τα τελευταία 200μ να υψώνονται κατακόρυφα! Νοτιότερα βρίσκεται και το Σκολιό που είναι η 2η σε ύψος κορυφή στα 2.912μ. Στη βόρεια πλευρά του Ολύμπου εκτείνεται και το «Οροπέδιο των Μουσών» στα 2.550μ. Οι πολλές χαράδρες και οι ρεματιές δίνουν στον Όλυμπο μια εικόνα σπάνιας ομορφιάς. Επίσης υπάρχει και μια σειρά από σπήλαια, πολλά από τα οποία μένουν ακόμα ανεξερεύνητα. Η φύση και η διάταξη των πετρωμάτων σε συνδυασμό με το κλίμα ευνοούν την εμφάνιση πολλών πηγών, μικρών εποχιακών λιμνών και ενός μικρού ποταμού, του Ενιπέα!
Το σχήμα του Ολύμπου, η πολύμορφη και ευμετάβλητη γοητεία της φύσης του, οι ψηλές κορυφές του γεμάτες ομίχλη και τα χαμηλά σύννεφα που φέρνουν συχνά καταιγίδες, προκάλεσαν δέος και θαυμασμό στον προϊστορικό άνθρωπο που κατοίκησε στους πρόποδές του, όπου η αρχαιολογική σκαπάνη αποκαλύπτει σήμερα ευρήματα από οικισμούς της εποχής του σιδήρου. Οι πρώτοι αυτοί κάτοικοι της περιοχής θα δημιουργήσουν τους θρύλους που αργότερα θα αποδώσουν το Δωδεκάθεο των Αρχαίων Ελλήνων. Οι θρύλοι αυτοί λένε οτι οι 12 θεοί κατοικούν στα φαράγγια, «τις πτυχές του Ολύμπου» όπως τα αποκαλεί ο Όμηρος, όπου βρίσκονται και τα παλάτια τους. Το Πάνθεον, ο σημερινός Μύτικας, είναι το σημείο συναντησής τους και ο τόπος των θυελλωδών συζητήσεών τους. Ο θρόνος του Δία βρίσκεται στο σημερινό Στεφάνι και από εκεί εξαπέλυε τους κεραυνούς του. Το δωδεκάθεο συμπληρώνουν η Ήρα, η Εστία, η Δήμητρα, ο Ποσειδώνας, η Αθηνά, ο Απόλλων, η Άρτεμις, ο Ερμής, ο Άρης, η Αφροδίτη και ο Ήφαιστος. Στις ανατολικές παρυφές του Ολύμπου, η μυθολογική παράδοση τοποθέτησε τις 9 Μούσες, προστάτιδες των Καλών Τεχνών, κόρες του Δία και της Μνημοσύνης, την Κλειώ, την Ευτέρπη, την Θάλεια, την Μελπομένη, την Τερψιχόρη, την Ερατώ, την Πολύμνια, την Ουρανία και την Καλλιόπη. Στις κορυφές Πάνθεον και Θρόνο Διός, που ήταν η κατοικία των θεών, οι αρχαίοι πιθανότατα δεν επιχείρησαν ποτέ να πατήσουν, όπως φανερώνει η απουσία σχετικών στοιχείων. Φθάνανε όμως σίγουρα μέχρι την πλησιέστερη κορυφή, που σήμερα καλούμε Άγιο Αντώνιο, απ’όπου είχαν οπτική επαφή με την κορυφή και εκεί άφηναν τα αφιερώματα τους, όπως μαρτυρούν αρχαιολογικά ευρήματα.
Στις 2 Αυγούστου του 1913 κατακτήθηκε η απάτητη, μέχρι εκείνη τη στιγμή, κορυφή του Ολύμπου. Ομάδα Ελβετών, με τη βοήθεια ενός κυνηγού αγριοκάτσικων από το Λιτόχωρο, του Χρήστου Κάκαλου, έγραψαν το όνομά τους στην ιστορία της ψηλότερης κορυφής της Ελλάδας. Ο Κάκαλος, που είχε μεγάλη εμπειρία στον Όλυμπο, ήταν και ο πρώτος από τους τρεις που σκαρφάλωσε στον Μύτικα. Στη συνέχεια και μέχρι το θάνατό του, το 1976, έγινε ο επίσημος οδηγός του Ολύμπου. Αυτός ήταν που τη χρονιά του 1921 κατέκτησε και την κορυφή Στεφάνι του Ολύμπου.
Στους πρόποδες του Ολύμπου βρίσκεται το Δίον, ιερή πόλη των αρχαίων Μακεδόνων αφιερωμένη στο Δία και στους 12 Θεούς. Η ακμή του τοποθετείται ανάμεσα στον 5ο π.Χ. και τον 5ο μ.Χ. αιώνα. Οι συνεχιζόμενες ανασκαφές, που άρχισαν το 1928, αποκάλυψαν πλούσια ευρήματα της Μακεδονικής, Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής εποχής. Σήμερα ένα μοναδικό αρχαιολογικό πάρκο 2.000 στρεμμάτων περιμένει τον επισκέπτη στο Δίον, με την αρχαία πόλη και τους λατρευτικούς χώρους-ιερά, που βρισκόταν έξω από τα τείχη της. Πολλά αγάλματα και άλλα ανεκτίμητης αξίας αντικείμενα φυλάσσονται στο γειτονικό μουσείο του Δίου. Η Πίμπλεια και τα Λείβηθρα, άλλες δύο αρχαίες Ελληνικές πόλεις στην περιοχή του Ολύμπου, σχετίζονται με τον μύθο του Ορφέα και τα Ορφικά μυστήρια. Τον Ορφέα, γιό του Απόλλωνα και της Μούσας Καλλιόπης, που η παράδοση θέλει να διδάσκει απο εδώ τις μυστηριακές τελετές λατρείας του Διονύσου. Δίπλα στη θάλασσα, σε στρατηγική θέση στις πύλες της Μακεδονίας, ορθώνεται και το κάστρο του Πλαταμώνα, που κτίστηκε ανάμεσα στον 7ο και 10 μ.Χ. αιώνα στην αρχαία πόλη Ηράκλεια.
Στην περιοχή του Ολύμπου υπάρχουν και αρκετά χριστιανικά μνημεία, ανάμεσά τους και το υψηλότερο ξωκλήσι της Ορθοδοξίας, αυτό του Προφήτη Ηλία, στην ομώνυμη κορυφή, σε υψόμετρο 2.803μ. Κτίστηκε τον 16ο αιώνα από τον Όσιο Διονύσιο τον εν Ολύμπω και αποτελεί την σημαντικότερη Μονή της περιοχής. Η Παλαιά Μονή Διονυσίου βρίσκεται σε υψόμετρο 820μ μέσα στη χαράδρα του ποταμού Ενιπέα και είναι οδικά προσβάσιμη από το Λιτόχωρο. Λεηλατήθηκε και κάηκε από τους Τούρκους, ενώ το 1943 καταστράφηκε από τους Γερμανούς κατακτητές, που υποπτεύονταν ότι αποτελούσε άντρο ανταρτών. Σήμερα έχει μερικώς αναστηλωθεί και λειτουργεί ως μετόχι της Νέας Μονής Διονυσίου, που βρίσκεται έξω από το Λιτόχωρο. Κοντά στο παλιό μοναστήρι, υπάρχει ακόμα το παρεκκλήσι της Γέννησης, σε ένα υπέροχο τοπίο μέσα σε ένα σπήλαιο με μια πηγή που αναβλύζει από το βράχο, όπου και πρωτομόνασε ο Όσιος Διονύσιος. Σε δεσπόζουσα θέση σε υψόμετρο 820μ στην χαράδρα τις Ζηλιάνας, στις νότιες παρυφές του Ολύμπου βρίσκεται και η Μονή Κανάλων σε απόσταση 8 χλμ από το χωριό Καρυά. Ιδρύθηκε το 1684 και από το 2001 ανακαινίστηκε και λειτουργεί ως γυναικεία μονή. Δυτικότερα, στην έξοδο του ρέματος του Μαυρατζά, σε υψόμετρο 1.020μ βρίσκεται η Μονή Αγίας Τριάδας του Σπαρμού, που άκμασε στις αρχές του 18ου αιώνα και διέθετε μεγάλη περιουσία και βοήθησε να ιδρυθεί η μεγάλη σχολή της Τσαριτσάνης. Είχε εγκαταλειφθεί το 1932 και από το 2000 ανακαινίστηκε πλήρως και επαναλειτουργεί ως μοναστήρι.
Για έναν που επισκέπτεται τον Όλυμπο εντύπωση προκαλούν οι ξαφνικές αλλαγές του καιρού με καταιγίδες και πολύ ισχυρούς ανέμους, ενώ οι χαμηλές θερμοκρασίες μπορεί να αγγίξουν και το μηδέν μετά τη δύση του ήλιου. Πριν από κάθε εξόρμηση πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη, τόσο οι καιρικές συνθήκες, όσο και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε διαδρομής. Στον Όλυμπο έχουν αφήσει την τελευταία τους πνοή δεκάδες ορειβάτες, έμπειροι και μη, σε μια σειρά από ατυχήματα που υπογραμμίζουν την ανάγκη να τηρούνται ευλαβικά οι κανόνες ασφαλείας. Σε περίπτωση προβλήματος ή ανάγκης υπάρχει το 112 που είναι ο δωρεάν τηλεφωνικός αριθμός επείγουσας ανάγκης για όλη την Ευρώπη και στον ασύρματο η συχνότητα VHF 146.500 της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης.
Ορεινή πεζοπορία στον Όλυμπο
Εθνικός Δρυμός Ολύμπου
Δείτε το στο χάρτη:
